Uitbreidingen crematorium Westerveld, Driehuis (1926-1952)

Aan het eind van de 19de eeuw bestonden er al vergevorderde plannen voor de bouw van een crematorium in Nederland. Maar het duurde tot 1913 voor de Vereniging voor Facultatieve Lijkverbranding het geld en de lokatie had gevonden om daadwerkelijk van start te gaan. Bovenop een duinrug in Driehuis-Velsen werd Westerveld gebouwd; een crematorium met aula en urnengalerij (columbarium), naar ontwerp van de Hilversumse architect M.A. Poel. De eerste crematie vond enkele maanden later plaats, in april 1914. Cremeren was destijds nog verboden, maar het werd gedoogd.

Dat een crematorium er niet als een kerk uit hoeft te zien en dat urnen niet ondergronds hoeven te worden geplaatst, bewijzen de opeenvolgende uitbreidingen die architect Dudok in 1926, 1939 en 1952 rond het oorspronkelijke crematorium liet aanbrengen. Dudok speelde met lichtinval, zichtlijnen en hoogteverschillen. Toen het publiek eenmaal aan de functie van het gebouw gewend was, kon de vormgeving worden vrijgelaten, schrijft architect Pepijn Bakker in Monumentaal.

De eerste uitbreiding door Dudok betrof een tweede columbarium, dat bestaat uit een open en een gesloten urnengalerij. De halfronde binnen- en buitengalerij ligt rond een open hof en kijkt uit op het impluvium, een binnenvijver die via langgerekte ‘spuwers’ wordt gevuld met hemelwater. Opvallend aan dit columbarium is de karakteristieke, betegelde toren waar bovenop een troon staat. Een paar jaar later is bij dit tweede columbarium een urnenveld aangelegd. Speciaal voor deze urnentuin ontwierp Dudok een serie uniforme, paddenstoelvormige urnen die nog steeds worden gebruikt.

Korte tijd later werd door Dudok een derde columbarium met aula gerealiseerd. De wand aan de zuidzijde van deze aula bestaat geheel uit glas, waardoor het aangrenzende duinlandschap vanuit een nieuwe aula kan worden ervaren als vertroosting door moeder natuur.

Gelijktijdig werd in opdracht van de Arbeiders Vereeniging voor Lijkverbranding (AVVL) een vierde columbarium met open urnengalerij van de hand van Dudok gebouwd. In 1951-1952 tekende Dudok op verzoek van dezelfde opdrachtgever voor het ontwerp van het vijfde columbarium, ter uitbreiding van de vorige uit 1938. Deze galerij ligt deels ingegraven in de oostoever van de oorspronkelijke asverstrooiïngsvijver, die nu deels is gedempt en verkleind. Tekst vrij naar website gemeente Velsen. Met grote dank aan Pieter Rings.

Begraafplaats Westerveld, Driehuis. Entree 2e columbarium. Foto Peter Veenendaal

Begraafplaats Westerveld, Driehuis. 2e columbarium. Binnenhof met impluvium. Ontwerp: W. M. Dudok. Foto Peter Veenendaal

Westerveld, 2e columbarium met binnentuin en bronzen beeld.

Begraafplaats Westerveld, Driehuis. Ontwerp: W. M. Dudok. Foto Peter Veenendaal

Westerveld, 2e columbarium met binnentuin en bronzen beeld.

Begraafplaats Westerveld, Driehuis. 3e columnbarium. Ontwerp: W. M. Dudok. Foto Peter Veenendaal

Begraafplaats Westerveld, Driehuis. 4e columbarium met kinderwand. Ontwerp: W. M. Dudok. Foto Peter Veenendaal

Begraafplaats Westerveld, Driehuis. 5e columbarium met uitzicht op oude strooiïngsvijver, nu grotendeels gedempt. Ontwerp: W. M. Dudok. Foto Peter Veenendaal