Architect Jules Lippens wordt in de Vlaamse Inventaris Bouwkundig Erfgoed omschreven als “verdienstelijk vertegenwoordiger van de Dudok-stijl, vooral werkzaam in Gent tijdens het interbellum.” Vanaf 1928 traden invloeden van Dudok op, aldus de Vlaamse bron. “Hij maakte zich het idioom van de Nederlandse architect eigen om het daarop, in de loop van de jaren 1930, consequent in al zijn werken toe te passen. De vereenzelviging was zodanig dat hij soms niet schroomde zijn voorbeeld letterlijk te citeren.”

Zo zien we in het appartementencomplex aan de Onafhankelijkheidslaan 1-6 in Gent, dat Lippens in 1930 ontwierp, een op kleinere schaal uitgevoerde kopie van Dudoks Paviljoen voor de Cité Universitaire in Parijs uit 1927. Ook de Hilversumse bouwwerken van Dudok dienden als inspiratiebron voor de Belgische architect. Van Lippens is bekend dat hij regelmatig studiereizen naar Nederland ondernam en dat hij en zijn vrouw op één van deze reizen persoonlijk door Dudok zijn ontvangen. Dat we in zijn werk Dudokiaanse elementen vaak rechtstreeks terugzien, is ook niet zo verwonderlijk voor een architect die zelf al toegaf dat “het makkelijker is te kopiëren dan te creëren”. 

Volgens architectuurcriticus en publicist Marc Dubois, die veel heeft geschreven over de invloed van de Nederlandse architectuur op de Vlaamse architecten van het interbellum, heeft Dudok in de ontwikkeling van de architectuur in Vlaanderen een sleutelpositie ingenomen. Vanaf de jaren twintig nam een groep moderne Vlaamse architecten elementen van de Hilversumse bouwmeester op in hun ontwerpen. Het gebruik van de gele baksteen en een diepliggende of Dudokvoeg komt bij deze architecten geregeld terug. Dat is ook het geval bij Jules Lippens, die volgens de architectuurkenner Dubois wel het meest Dudokiaans was.

De raampartij met de driehoekige blauwbetegelde muurdammen zijn letterlijk afkomstig uit het Hilversumse Raadhuis

In 1931 ontwierp Lippens een dubbele villa op de hoek Krijgslaan/Vrijheidslaan in Gent. Niet zozeer de opbouw van de villa, maar juist de details doen hier het meest Dudokiaans aan. De raampartij boven de garage met de driehoekige blauwbetegelde muurdammen onder de luifel zijn letterlijk afkomstig uit het Hilversumse Raadhuis. De grote vensterpartij boven de luifel had oorspronkelijk een Dudokiaanse horizontale roedeverdeling, maar is in de loop der tijd gewijzigd. Ook de bol die de luifel bij de entree ondersteunt verwijst naar Dudok, door zijn Gentse collega-architecten met een licht ironische ondertoon de ‘kaasbol’ genoemd.

Niet een letterlijke kopie van het Hilversumse Raadhuis maar wel een overduidelijke “Inspired By” is Lippens’ ontwerp uit 1933 voor een hoekhuis in het Vlaamse Oudenaarde voor de familie Van den Storme. Vooral de zijgevel heeft elementen van de gevels van het Raadhuis, met een duidelijke verwijzing naar de drie lampen die Dudok boven de ramen van de raadzaal aanbracht. Ook vinden we hier het driehoekige metselwerk van blauw geglazuurde tegeltjes van de muurdammen. Lippens gebruikte bij dit pand ook de welbekende Dudokvoeg, de lintvoeg die een horizontaal effect van de gevel benadrukt. De portierswoning bij de Gist- en spiritusfabrieken Bruggeman in Gent is volgens de eerdergenoemde Dubois een bijna volledige kopie van Dudoks conciërgewoning van het Raadhuis, zowel qua volumewerking als qua plaatsing van de raamopeningen. Door het dichtmaken van de entree is de Dudokiaanse luifel teniet gedaan.

Jules Lippens wordt gerekend tot de belangrijkste Belgische architecten van de twintigste eeuw. Veel van zijn ontwerpen zijn door de Vlaamse overheid aangewezen als bouwkundig erfgoed of als beschermd monument. Een mooie waardering voor de “Inspired By”-ontwerpen van deze Vlaamse architect!

Bronnen:

Marc Dubois,  ‘Invloed van de architectuur van W.M. Dudok in Vlaanderen’, Ons Erfdeel 26 (1983), pp. 229-235.
Leen Meganck, Bouwen te Gent in het interbellum (1919-1939). Stedenbouw, onderwijs, patrimonium. Een synthese, Proefschrift Universiteit Gent, 2002.
Pieter Winters, België bouwt in baksteen. Nederlandse ontwerpen als voorbeeld in de Belgische  architectuur in de periode 1918-1940, Masterscriptie Architectuurgeschiedenis Vrije Universiteit  Amsterdam, 2010.
Website: https://inventaris.onroerenderfgoed.be/