Het nieuwe hoofdkantoor van Pilkington’s Glass was bij de opening in 1941 een eigentijds en markant herkenningspunt in het hart van St. Helens, een stadje in de buurt van Liverpool. Het gebouw heeft nog steeds de grandeur van toen, ook al staat het leeg, langs een drukke weg en slaat het verval langzaam toe. Historic England, de organisatie voor monumentenzorg in Engeland, heeft het op de monumentenlijst gezet als een ‘modernistisch gebouw met duidelijke invloeden van Nederlandse architectuur, in het bijzonder die van W.M. Dudok’.
De glasfabrieken van Pilkington, opgericht in 1826, waren jarenlang de grootste werkgever van de stad. Door een snelle groei in de jaren ’30 van de vorige eeuw ontstond er behoefte aan een nieuw hoofdkantoor annex visitekaartje in de stad. Pilkington gebruikte zijn gebouwen als een vitrine voor zijn glasproducten en wilde uitstralen dat het een moderne en vooruitstrevende onderneming was.
De opdracht ging naar Herbert James Rowse (1887-1963), een beroemde en gelauwerde architect uit Liverpool, die met zijn werken een belangrijk stempel heeft gedrukt op die havenstad. Hij werd bijgestaan door Kenneth Cheeseman, de huisontwerper van Pilkington. Samen creëerden ze een indrukwekkend kantoorgebouw met duidelijke stijlkenmerken van Dudok.
Het gebouw werd opgetrokken uit handgemaakte baksteen en verrijkt met de modernste materialen, zoals glazen bouwblokken en het ondoorschijnende opaak- of marmerglas. Het twee verdiepingen tellende blok met kantoren volgt de ronding van de straat. Lange lintramen versterken de horizontale lijnen. De halfronde hoofdingang zit in het Dudokiaanse verticale element, dat bestaat uit drie hoge, in elkaar geschoven volumes. Het elegante hoogste deel is slank. Het heeft een halfronde kopse kant die doet denken aan Dudoks Collège néerlandais in Parijs en is getooid met een fraaie klok. Siermetselwerk accentueert de muurdammen in de toren en het hogere deel daarachter, waar de hoofddirectie van Pilkington zetelde.
Herbert Rowse studeerde van 1905 tot 1908 aan de invloedrijke Liverpool University School of Architecture, onder leiding van Charles Reilly. Hij stond open voor nieuwe invloeden. Tijdens zijn lange loopbaan wisselde Rowse zijn stijl van klassiek, via Art Deco naar modernistische varianten. Zijn beroemdste werken in Liverpool zijn het majestueuze India Buildings (1932), dat volgens zijn leermeester Reilly “op Fifth Avenue niet zou misstaan” en het nog imposantere Martins Bank (1932). Ook Rowse’s kantoor en ventilatietorensvan de Mersey Tunnel (1934) worden vaak geprezen.
In 1935 werd Dudok onderscheiden met de Gold Medal van het Royal Institute of British Architects. Vooral in Liverpool en omstreken genoot de Hilversumse bouwmeester veel aanzien. Ook Rowse liet zich door Dudok inspireren. Volgens de vooraanstaande Britse architectuurhistorici Richard Pollard, Nikolaus Pevsner en Joseph Sharpner is die invloed goed te herleiden in twee van Rowse’s latere werken: Philharmonic Hall in Liverpool (1939) en vooral het hoofdkantoor van Pilkington’s Glaswerken in Saint Helens (1941).
Philharmonic Hall is nog volop in gebruik en is een van de grote trekpleisters van Liverpool. Veel van Dudoks stijlkenmerken zijn erin terug te vinden, maar het massieve karakter van het gebouw oogt toch wat minder Dudokiaans. Vergelijk dit concertgebouw maar eens met de gracieuze schouwburg in Utrecht. Pilkington’s Glass is wat dat betreft veel beter geslaagd. Hier kloppen de verhoudingen wel. Nog steeds geen Dudok, misschien, maar hier komt Rowse wel heel dichtbij.
Het gebouw was tot 1965 in gebruik als hoofdkantoor van de glasfabrikant. Daarna werden er appartementen in gebouwd en werd het gebouw omgedoopt tot Reflection Court. Het staat nu al vele jaren leeg.
Bronnen:
The architecture of Herbert James Rowse, https://interwarmodernism.wordpress.com
Herbert Rowse: the architect who shaped the city of Liverpool,
Heritage Gateway, Reflection Court https://www.heritagegateway.org.uk/Gateway/Results_Single.aspx?uid=7fcd7243-ea69-4d19-a6ab-71d7aeb8bb50&resourceID=19191
Historic England, Former Offices at Pilkington’s Glass, St Helens, Merseyside
![Galatas [CC BY-SA 2.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0)], via Wikimedia Commons](https://dudokorg.files.wordpress.com/2017/12/pilkingtons-glass-st-helens-1.jpg?w=1176&resize=1176%2C1176&h=1176#038;h=1176&crop=1 "Pilkington's Glass, St. Helens")
Willem Marinus Dudok, architect 