In Leiden kreeg Dudok – eervol uit de militaire dienst ontslagen – zijn allereerste ontwerpopdracht voor een genre waarmee hij later internationaal grote indruk zou maken: het schoolgebouw. Die eerste school was de Gemeenteschool, een openbare lagere school aan de Duivenbodestraat. De school is een vroeg en vrij sober, maar duidelijk herkenbaar werk in het uitgebreide scholenoeuvre van Dudok. Het gebouw is nog steeds volop in gebruik, meer dan honderd jaar na de opening.
De scholen die Dudok ontwierp waren belangrijk voor hem, en hij leidde gasten er altijd graag in rond. Hij ging uit van de didactische opvatting van de school als een eigen kinderwereld. Daarin is het gebouw aangepast aan de maat en leefwereld van kinderen, onder andere door lage vensterbanken en stimulerend kleurgebruik. Daarnaast waren de plaats en de beeldwerking van het schoolgebouw voor Dudok belangrijk. Zijn scholen torenden vaak boven de omliggende bebouwing uit, kregen stedenbouwkundig gezien een spilfunctie in een wijk en hadden alleen al door hun weloverwogen vormgeving een pedagogische en culturele functie. De school, “dit bij uitstek humane soort van bouwwerk”, moest voor het kind “een genegen plaats in zijn leven” zijn, aldus de architect.
Tekst vrij naar Han Timmer, Resources.
Willem Marinus Dudok, architect 